آترواسکلروزیس چیست؟ (علائم، روش های تشخیص و درمان)

آترواسکلروزیس چیست و چرا باید آن را جدی گرفت؟ این بیماری که به دلیل تجمع چربی و کلسترول در دیواره شریان ها ایجاد می شود، عامل اصلی بسیاری از سکته های قلبی و مغزی است. علائم آن بسته به محل درگیری متفاوت بوده و شامل درد قفسه سینه و ادندام ها تا مشکلات گفتاری و تنفسی می شود. راه های تشخیص آن شامل آنژیوگرافی، نوار قلب، سونوگرافی داپلر و سی تی اسکن خواهد بود. در کنار این موارد، آشنایی با تفاوت آن با واریس نیز اهمیت دارد و مراجعه به بهترین متخصص واریس در مشهد می تواند در تشخیص صحیح کمک کننده باشد.

تصلب شرایین یا آترواسکلروزیس چیست؟

آترواسکلروزیس چیست؟ آترواسکلروز به حالتی گفته می شود که مواد چربی، کلسترول و کلسیم به تدریج در دیواره سرخرگ ها رسوب کرده و مسیر جریان خون را محدود می کنند. این فرایند ممکن است رگ های قلب، مغز، کلیه یا اندام ها را درگیر کند و با گذشت زمان، خطراتی مثل سکته یا نارسایی قلبی را به دنبال داشته باشد.

آترواسکلروز در واقع زیرمجموعه ای از تصلب شرایین محسوب می شود که تمرکز آن بر تجمع پلاک است و جدا شدن بخشی از این رسوبات می تواند منجر به تشکیل لخته و انسداد ناگهانی گردد. از سوی دیگر، در کنار مشکلات شریانی، آگاهی از اینکه نارسایی وریدی چیست نیز اهمیت دارد، چرا که اختلال در بازگشت خون از اندام ها به قلب، می تواند به بروز مشکلات جدی دیگری منجر گردد که برای شخص خطرناک خواهد بود.

تفاوت واریس با آترواسکلروزیس چیست؟

واریس و آترواسکلروزیس دو مشکل متفاوت مرتبط با سیستم عروقی هستند که هر کدام به شکل خاصی به رگ ها آسیب می زنند و ویتامین برای درمان واریس می تواند به سلامت بدن کمک کند. در حالی که هر دو بیماری می توانند تاثیرات منفی بر سلامت فرد بگذارند، تفاوت های مهمی از نظر علل، علائم و درمان ها دارند که به بررسی آن ها می پردازیم.

ویژگی	واریس	آترواسکلروزیس
تعریف	گشاد شدن و پیچ وخم شدن رگ های وریدی به ویژه در پاها	رسوب چربی، کلسترول و مواد زائد در دیواره شریان ها
نوع رگ درگیر	وریدها	شریان ها
علت اصلی	ضعف دریچه های وریدی و فشار زیاد بر رگ ها	تجمع چربی، کلسترول و کلسیم در دیواره شریان ها
محل درگیری	عمدتا در پاها و گاهی در دیگر نواحی بدن	می تواند شریان های قلب، مغز، کلیه ها و سایر اندام ها را درگیر کند.
علائم	ورم، درد، احساس سنگینی و شکل برجسته رگ ها	درد قفسه سینه، تنگی نفس، سکته قلبی یا مغزی
خطرات	معمولا به مشکلات جدی منجر نمی شود.	می تواند به سکته قلبی، مغزی و نارسایی قلبی منجر شود.
درمان	تغییر سبک زندگی، درمان های پزشکی، جراحی در موارد شدید	داروهای کاهنده چربی خون، جراحی بای پس، آنژیوپلاستی
علت های رایج	ایستادن طولانی مدت، بارداری، ژنتیک، چاقی	رژیم غذایی ناسالم، فشار خون بالا، سیگار کشیدن

علائم آترواسکلروزیس چیست؟

آترواسکلروزیس تا زمانی که رگ به طور جدی تنگ یا مسدود نشود، نشانه ای ندارد و معمولا بدون علامت است. در صورت درگیر بودن شریان های کلیوی، علائم ممکن است شامل افزایش فشار خون یا کاهش عملکرد کلیه باشد. در مراحلی که این بیماری پیشرفت می کند، کاهش جریان خون به درد قفسه سینه، حمله قلبی، سکته یا نارسایی اندام ها منجر می شود. بسته به سن و محل درگیری، این علائم متفاوت بوده و از کرختی تا تنگی نفس متغیر خواهد بود که در ادامه برخی از این نشانه ها را معرفی می کنیم.

آترواسکلروز در شریان های قلبی	تصلب شرایین در شریان های منتهی به مغز	آترواسکلروز در شریان های بازوها و پاها
درد قفسه سینه	مشکل در صحبت کردن یا تکلم	درد پا هنگام راه رفتن (کلودیکاسیون)
تپش قلب ناگهانی	افتادگی عضلات صورت	کاهش فشار خون در اندام آسیب دیده
خستگی و تنگی نفس	از دست دادن موقت بینایی در یک چشم	رنگ پریدگی یا کبودی پا یا انگشتان
تعریق، حالت تهوع و استفراغ	فلج یا بی حسی در صورت، بازو یا پا به ویژه در یک طرف بدن	ضعف یا بی حسی در پاها
اختلال در تنفس یا تنگی نفس	سرگیجه	زخم هایی که روی پا یا انگشتان دیر خوب می شوند

روش های تشخیص بیماری آترواسکلروزیس

این که آترواسکلروزیس چیست، پرسشی است که ذهن بسیاری را به ویژه با شیوع روزافزون بیماری های قلبی و عروقی درگیر می کند. آترواسکلروزیس به معنای تجمع چربی، کلسترول و سایر مواد در دیواره رگ هاست که به تدریج باعث محدودیت در جریان خون عضو می شود. امروزه با  به کمک ابزارهای پیشرفته و شیوه های نوین، پزشک می تواند با انجام تست هایی دقیق، نه تنها این بیماری، بلکه شرایط مرتبطی مانند تشخیص واریس که شباهتی به این بیماری دارد، بررسی کند. در ادامه به بررسی برخی از این مراحل می پردازیم.

1. درمان تصلب شرایین با کاتتریزاسیون قلبی

در این شیوه، یک ابزار نازک و انعطاف پذیر مثل لوله (کاتتر) از راه رگ به قلب فرستاده می شود تا محل گرفتگی ها را بررسی کند. در صورت نیاز، با ابزارهای مخصوص، مسیر بسته باز می شود و حین انجام این فعالیت عکس برداری با اشعه ایکس پس از تزریق ماده حاجب  به شریان انجام می شود تا انسداد و مشکلات سرخرگ مشخص گردد.

2. کاربرد نوار قلب در شناسایی آترواسکلروزیس

ECG تغییرات الکتریکی قلب را ثبت کرده و می تواند کاهش اکسیژن رسانی را نشان دهد. این روش سریع و بدون درد، اولین گام در ارزیابی علائم مشکوک به مشکلات عروقی است و ضربان و ریتم قلب را بررسی می کند.

3. نقش فشار خون در پیشروی آترواسکلروزیس

فشار بالا، دیواره سرخرگ ها را دچار آسیب می کند و راه را برای رسوب چربی ها باز می گذارد. مقایسه فشار خون در مچ پا و بازوها (ABI)، هرگونه اختلال درمسیر جریان خون را نشان می دهد؛ زیرا در تصلب شرایین، رگ های خونی باریک می شوند. مدیریت مناسب فشار خون می تواند از پیشرفت اختلالات عروقی جلوگیری کند.

4. سونوگرافی داپلر و بررسی جریان خون

با استفاده از سونوگرافی داپلر امواج صوتی به سمت عروق خونی مورد بررسی هدایت شده و گیرنده دستگاه امواج بازگشتی از عروق را مورد تحلیل قرار می دهد. با کمک این تکنیک می توان سرعت و کیفیت گردش خون در رگ ها را بدون نیاز به جراحی بررسی کرد. داپلر به ویژه در رگ های گردن، شکم و پا کاربرد چشمگیری دارد.

5. ارزیابی عملکرد قلب با تست ورزش

هنگام فعالیت فیزیکی و ورزش، نیاز قلب به اکسیژن افزایش می یابد و مشکلات پنهان بهتر نمایان می شوند. آترواسکلروزیس چیست؟ این بیماری که به دلیل تجمع چربی و کلسترول در دیواره شریان ها ایجاد می شود و با تست ورزش، ضعف در خونرسانی یا نارسایی احتمالی مشخص می گردد. در حین این آزمایش ممکن است متخصص به شما، دویدن روی تردمیل را پیشنهاد کند.

6. تصویرسازی قلب با اکوکاردیوگرافی

این روش با ارسال امواج صوتی، شکل و عملکرد قلب را به تصویر می کشد. در این روش از دریچه ها و حفره های شما عکس گرفته شده و اگر پمپاژ خون دچار اختلال باشد، اکو این وضعیت را به خوبی نمایش می دهد.

7. کاربرد سی تی اسکن در تشخیص پلاک های عروقی

سی تی اسکن با فراهم کردن تصویر دقیق از لایه های درونی رگ، به پزشک اجازه می دهد میزان انسداد و محل دقیق آن را شناسایی نماید. روش بررسی  با استفاده از اشعه ایکس است که می تواند رسوب کلسیم را مشخص کند. این ابزار به ویژه در ارزیابی شریان های قلب نقش اساسی خواهد داشت.

8. بررسی خونرسانی با اسکن پرفیوژن قلب

با استفاده از این تکنولوژی، می توان میزان عبور خون به بخش های مختلف قلب را سنجید. این روش یک اسکن هسته ای بوده که در زمان استراحت یا بعد ورزش فرد انجام می شود. نواحی با جریان خون ضعیف معمولا نیاز به درمان های خاص دارند که با این اسکن مشخص می گردند.

عوامل ایجاد تصلب شرایین یا آترواسکلروزیس

آترواسکلروزیس چیست؟ آترواسکلروزیس یکی از مشکلات جدی قلبی است که به دلیل تجمع مواد مختلف در دیواره رگ ها، منجر به تنگ شدن مسیرهای عروقی می شود. در اینجا به بررسی برخی از مهم ترین عواملی که می توانند موجب بروز آترواسکلروزیس که اگر درمان نشود بروز سکته قلبی و مغزی را افزایش می دهد، می پردازیم.

1. کلسترول بالا

وجود سطح بالای کلسترول در خون باعث می شود که این ماده مومی و زرد رنگ در دیواره رگ ها انباشته شده و پلاک هایی تشکیل دهد. این پلاک ها با گذر زمان سخت شده و باعث باریک شدن رگ ها می شوند. افزایش کلسترول جریان خون را دچار اختلال کرده و به بیماری های قلبی منجر می گردد.

2. رژیم غذایی ناسالم

رژیم غذایی غنی از چربی های ناسالم و قندهای تصفیه شده می تواند به افزایش کلسترول بد و کاهش کلسترول خوب منجر گردد. این نوع تغذیه نه تنها خطر ابتلا به بیماری های قلبی را افزایش می دهد، بلکه روند انسداد رگ ها را سریع تر می کند. برای  داشتن سلامتی و رژیم مناسب، خوردن مواد غذایی زیر به شما پیشنهاد می شود.

• خوردن لبنیات کم چرب خصوصا شیر
• خوردن آجیل و حبوبات
• استفاده از روغن های گیاهی مانند روغن زیتون یا آفتابگردان
• مصرف میوه ها و سبزیجات زیاد
• استفاده از غلات
• مصرف مرغ و ماهی بدون پوست و کاهش مصرف گوشت

3. چاقی و اضافه وزن

فردی که دچار اضافه وزن است، معمولا با مشکلاتی مانند فشار خون بالا، اختلالات متابولیک و افزایش سطح چربی خون روبرو می شود. این عوامل به طور مستقیم باعث آسیب به رگ ها و ایجاد آترواسکلروزیس می گردند.

4. عدم فعالیت بدنی

افرادی که ورزش نمی کنند، بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به آترواسکلروزیس هستند. کم تحرکی باعث افزایش وزن، بالا رفتن سطح کلسترول بد و فشار خون می شود که می تواند در نهایت منجر به اختلال در رگ ها گردد.

5. سیگار کشیدن

پس از رسیدن به جواب سوال آترواسکلروزیس چیست، باید بدانیم که دخانیات یکی از عوامل مهم در آسیب به رگ ها است. مواد شیمیایی موجود در سیگار باعث تنگ شدن رگ ها و افزایش سطح کلسترول مضر می شود. این آسیب ها به مرور زمان می توانند باعث بروز مشکلات جدی قلبی و عروقی شوند و به عروق خونی آسیب برساند.

6. دیابت یا مقاومت به انسولین

دیابت به ویژه زمانی که کنترل نشود، می تواند به رگ ها آسیب رسانده و سرعت تشکیل پلاک ها در آن ها را افزایش دهد. این وضعیت علاوه بر افزایش خطر آترواسکلروزیس، می تواند احتمال به بیماری عروق کرونر را افزایش دهد.

7. سابقه خانوادگی بیماری قلبی

اگر در خانواده فردی سابقه بیماری های قلبی وجود داشته باشد، احتمال ابتلا به آترواسکلروزیس در او نیز بیشتر می شود. وراثت می تواند نقش زیادی در ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی ایفا کند.

روش های درمان آترواسکلروز یا تصلب شرایین

آترواسکلروزیس چیست؟ این اختلال به دلیل رسوب تدریجی چربی و مواد التهابی در دیواره رگ ها به وجود می آید و به مرور زمان مسیر جریان خون را محدود یا مسدود می کند. با توجه به پیچیدگی و پیامدهای این بیماری، راهکارهای درمانی متعددی برای مهار آن طراحی شده که در ادامه با روش های گوناگون درمان آترواسکلروزیس آشنا می شویم.

1. آنژیوپلاستی کرونر

این روش با هدایت یک لوله باریک و بالون دار به درون رگ مسدود شده، موجب باز شدن مسیر خونرسانی به قلب می شود. در این روش بالون باد شده تا مسیر دچار تنگی رگ متسع شده و  جریان خون افزایش پیدا کند. در اغلب موارد، برای حفظ باز بودن رگ، یک فنر فلزی کوچک به نام استنت در محل قرار داده می شود. آنژیوپلاستی عروق کرونر از راه پوست شامل چندین نوع شیوه بوده که جدول زیر به برخی از آن ها اشاره می کنیم.

روش درمانی	توضیح عملکرد	ویژگی های کلیدی
آنژیوپلاستی با بالون	باد کردن یک بالون کوچک داخل شریان برای باز کردن ناحیه تنگ شده	روش رایج، کم تهاجمی و بدون نیاز به برش های بزرگ
آترکتومی	حذف مکانیکی پلاک از دیواره داخلی رگ با دستگاهی که در انتهای کاتتر قرار دارد.	مناسب پلاک های سخت یا آهکی که پاسخ کمتری به بالون دارند.
آنژیوپلاستی با لیزر	استفاده از انرژی لیزر برای تبخیر کردن انسداد داخل شریان	مفید در مواردی که پلاک به درمان های معمول پاسخ نمی دهد.
استنت گذاری (فنر قلب)	قرار دادن یک سیم پیچ توری فلزی برای باز نگه داشتن شریان پس از آنژیوپلاستی	از بسته شدن مجدد رگ جلوگیری می کند و ماندگار در رگ باقی می ماند.

2. درمان دارویی

مصرف داروهایی نظیر استاتین ها برای کاهش کلسترول و همچنین داروهای ضدانعقاد برای جلوگیری از تشکیل لخته های خونی در رگ ها، بخشی از درمان اصلی محسوب می شود. این داروها پیشروی بیماری را کند کرده و از بروز سکته های قلبی و مغزی جلوگیری می کنند.

دسته دارویی	نقش درمانی	نمونه داروها
داروهای ضد پلاکت	کاهش چسبندگی پلاکت ها به یکدیگر برای پیشگیری از تشکیل لخته	آسپرین، کلوپیدوگرل، تیکلوپیدین، دی پیریدامول
داروهای ضد انعقاد	کاهش توانایی انعقاد خون برای جلوگیری از لخته های عمقی و گسترده	وارفارین و هپارین
داروهای کاهش دهنده کلسترول	کاهش سطح چربی ها به ویژه LDL(کلسترول بد) در خون	سیمواستاتین، آتورواستاتین، پراواستاتین
داروهای کنترل فشار خون	کاهش فشار خون و فشار وارده بر دیواره رگ ها به منظور محافظت از عروق	مهارکننده های ACE، مسدود کننده های بتا، مسدود کننده های کانال کلسیم، دیورتیک ها

3. فیبرینولیتیک تراپی

این شیوه بیشتر در شرایط اضطراری کاربرد دارد و با کمک داروهای خاص، لخته هایی که جریان خون را در رگ مسدود کرده اند، تجزیه می شوند. درمان ترومبولیتیک نقش حیاتی در کاهش آسیب های ناشی از حملات قلبی و مغزی دارد.

4. جراحی بای پس قلب

آترواسکلروزیس چیست؟ این بیماری که به دلیل تجمع چربی و کلسترول در دیواره شریان ها ایجاد شده و در حین انجام عمل جراحی بای پس عروق کرونر، پزشک با استفاده از رگ های سالم از بخش های دیگر بدن، یک مسیر جایگزین برای عبور خون به قلب می سازد. این رگ در دو نقطه، یکی قبل و یکی بعد از ناحیه مسدود شده شریان کرونری، به آن متصل می گردد تا خون بتواند بدون عبور از محل انسداد، به قلب برسد.

5. اندارترکتومی شریانی

 طی جراحی اندارترکتومی شریانی، رسوبات چربی از دیواره درونی رگ هایی مانند شریان کاروتید برداشته می شوند. این کار خطر سکته مغزی را در افرادی که دچار تنگی شدید این شریان هستند، تا حد زیادی کاهش خواهد داد.

6. راهکارهای طبیعی و خانگی

مصرف خوراکی هایی با خاصیت ضد التهاب مثل روغن زیتون، سیر، آووکادو و گوجه فرنگی در کنار حذف چربی های مضر، به سلامت رگ ها کمک می کند. همچنین پیاده روی منظم، کاهش استرس و ترک سیگار نقش مهمی در کنترل روند بیماری دارند. در ادامه به محصولات غذایی اشاره می کنیم که در مدیریت و درمان این بیماری را راحت تر می کند.

• سیر
• چای سبز
• کلسیم
• کاکائو
• روغن ماهی
• سبوس جو
• آلفا لینولنیک اسید

عوارض تصلب شرایین یا  آترواسکلروزیس چیست؟

آترواسکلروزیس چیست؟ این بیماری به معنای سخت و باریک شدن تدریجی رگ ها بر اثر رسوب چربی، مواد زائد و پلاک های کلسترولی است که می تواند مسیر جریان خون را محدود کرده و عملکرد اندام های حیاتی را مختل کند. اگر این روند درمان یا کنترل نشود، زمینه ساز بیماری های سختی خواهد بود که در ادامه به معرفی آن ها می پردازیم.

• آنوریسم: این بیماری برآمدگی دیواره رگ هاست که ممکن است افراد مبتلا به آن، دارای علائم خاصی نباشند اما در صورت پارگی، خطر خونریزی داخلی شدید را به دنبال دارد.
• نارسایی مزمن کلیه: این بیماری می تواند باعث باریک شدن شریان های منتهی به کلیه ها شوند و کاهش پیوسته خون رسانی به آن ها بر اثر تنگی شریان ها، موجب آسیب تدریجی بافت و کاهش تصفیه خون می شوند.
• اختلال گردش خون در اندام ها (بیماری شریان محیطی): انسداد در عروق پاها باعث ایجاد درد، کاهش تحرک و در موارد پیشرفته حتی زخم های غیر قابل بهبود می شود. این بیماری می تواند شما را نسبت به گرما و سرما و خطر سوختگی یا سرمازدگی را افزایش دهد.
• تنگی عروق کرونری قلب: کاهش جریان خون به بافت قلبی ممکن است باعث درد قفسه سینه یا حمله قلبی ناگهانی شود.
• آسیب به شریان های مغزی (شریان کاروتید): این اختلال می تواند باعث کاهش خون رسانی به مغز شده و احتمال بروز سکته مغزی را بالا می برد.

نتیجه گیری؛ آترواسکلروزیس چیست؟

آترواسکلروزیس چیست؟ اختلالی تدریجی و خاموش در سرخرگ ها که با تنگ  شدن مسیر خونرسانی، زمینه ساز سکته، نارسایی کلیه و حتی مرگ ناگهانی می شود. تشخیص به موقع آن با ابزارهایی مثل سی تی آنژیوگرافی، ABI و سونوگرافی داپلر، از پیشرفت بیماری و آسیب به مغز و قلب جلوگیری می کند. عوامل ایجاد آن شامل کلسترول بالا، رژیم غذایی نامناسب، چاقی و اضافه وزن، سیگار کشیدن و ورزش نکردن می باشد.

تمایز آترواسکلروزیس با واریس، گرفتگی عضلات یا دردهای عصبی است که نیازمند آگاهی و تجربه بوده، زیرا علائم آن گاهی بسیار گمراه کننده هستند. دکتر رضا طاهری با تسلط علمی، دقت تشخیصی بالا و عملکرد کم نظیر، به حق یکی از چهره های برجسته در درمان بیماری های عروقی در مشهد است.

سوالات متداول؛ آترواسکلروزیس

آیا آترواسکلروزیس فقط افراد مسن را درگیر می کند؟

خیر، این بیماری می تواند از دهه سوم زندگی شروع شود، به ویژه اگر سبک زندگی ناسالم یا سابقه خانوادگی وجود داشته باشد.

آیا احتمال دارد آترواسکلروزیس بدون هیچ علامتی تا مراحل پیشرفته ادامه یابد؟

بله، گاهی سال ها خاموش می ماند و تنها در زمان بروز سکته یا درد شدید مشخص می شود.

آیا فقط چربی بالا باعث آترواسکلروزیس می شود؟

خیر، عواملی مثل استرس مزمن، دیابت و فشار خون بالا نیز نقش پررنگی دارند.

چرا برخی افراد با رگ های گرفته، علائمی ندارند؟

بدن گاهی مسیرهای فرعی برای خون رسانی می سازد که تا حدی علائم را پنهان می کند.

آیا درمان دارویی کافی است یا نیاز به اقدامات دیگر هم هست؟

بسته به شدت گرفتگی، در برخی بیماران جراحی یا آنژیوپلاستی نیز لازم می شود.

آیا رژیم غذایی می تواند روند آترواسکلروزیس را معکوس کند؟

در مراحل ابتدایی، اصلاح تغذیه و سبک زندگی می تواند پیشرفت بیماری را متوقف یا حتی کاهش دهد.

تفاوت گرفتگی عروق پا با گرفتگی عضلانی ورزشکاران چیست؟

گرفتگی ناشی از آترواسکلروزیس با استراحت به سرعت رفع نمی شود و معمولا با فعالیت مجدد عود می کند.