واریس عنکبوتی چیست؟ این عارضه، که اغلب در پاها و صورت دیده می‌شود، رگهایی آبی یا بنفش رنگ، شبیه تارهای نازک عنکبوت است و مشکلات جریان خون در سطح پوست را نشان می دهد. گرچه این واریس معمولاً بی خطر است، اما درمان به موقع، از طریق مراجعه به دکتر واریس در مشهد یا شهر محل سکونت تان، ریسک عوارض آن را کاهش می دهد. اگر به دنبال درک علمی و کاربردی این مشکل شایع هستید، پاسخ موضوعاتی چون دلایل ایجاد، علائم، عوارض، عوامل تشدید کننده و روش‌های نوین درمان را با نگاهی تحلیلی و دقیق به فیزیولوژی بدن دریافت کنید.
تعریفی از واریس عنکبوتی
واریس عنکبوتی (Spider Veins) که با عنوان تلانژکتازی (Telangiectasia) نیز شناخته می شود، به رگهای خونی کوچک، گشاد و سطحی اطلاق می گردد که به صورت خطوط قرمز، آبی یا بنفش روی پوست دیده می شوند. این رگها معمولاً بی خطر هستند و بیشتر جنبه زیبایی دارند.
انواع رگهای عنکبوتی بر اساس محل بروز
وریدهای تار عنکبوتی با توجه به محل بروز در دو اندام پاها و صورت مشاهده می شوند.
- واریس عنکبوتی پاها: شایع‌ترین نوع واریس عنکبوتی است که معمولاً روی ران، پشت زانو یا ساق پا ظاهر می‌شود.
- واریس عنکبوتی صورت: اغلب روی گونه‌ها، بینی یا اطراف آن دیده می‌شود. در افرادی با پوست روشن یا مبتلا به رزاشیا شایع‌تر است.
تفاوت رگ های واریسی و رگ های تار عنکبوتی
اصلی ترین تفاوت بین رگهای واریسی (Varicose Veins) و رگهای تار عنکبوتی (Telangiectasias) را در این موارد خلاصه کرد:
| تفاوت رگ واریسی و تار عنکبوتی | ||
| ویژگی | رگهای واریسی |
رگهای تار عنکبوتی |
| قطر رگ | بزرگ تر از ۳ میلی متر | کمتر از ۱ میلی متر |
| علت اصلی بروز | نارسایی دریچه های وریدی و برگشت خون | گشاد شدن مویرگ های سطحی پوست |
| ظاهر رگ | پیچ‌خورده، برجسته، متورم | صاف، نازک، شبیه تار عنکبوت
|
| رنگ | آبی، بنفش، یا پوست مانند | قرمز، بنفش یا آبی |
| شایع ترین محل های بروز | پاها (به ویژه ساق پا و پشت زانو) | صورت (گونه‌ها، بینی) و پاها |
| علائم | درد، سنگینی، خارش یا تورم | اغلب بدون علامت، گاهی احساس سوزش یا خارش سطحی |
| اهمیت بالینی
|
نیاز به درمان پزشکی دارد | غلب مشکل زیبایی دارد |
علت ایجاد رگهای تار عنکبوتی
علت بروز واریس عنکبوتی چیست؟ این عارضه پیامدی از ضعیف شدن و صدمه دیدن عروق سطح پوست است. واریس عنکبوتی عمدتا در رگ های پا مشاهده می شود. اگر فردی هستید که ساعت های طولانی در حالت ایستاده یا نشسته به سر می برید، ریسک ایجاد رگهای بنفش و قرمز عنکبوتی در شما بیشتر خواهد بود. اما این تنها دلیل نیست. از دیگر فاکتورهای دخیل در بروز این عارضه می توان این موارد را هم نام برد:
1. ژنتیک و سابقه خانوادگی
این فاکتور به عنوان مهم ترین عامل زمینه ساز واریس عنکبوتی شناخته می شود.
- اگر والدین یا یکی از اعضای خانواده شما دچار واریس عنکبوتی باشند، احتمال بروز در نسل بعد بیشتر است.
- نقص های مادرزادی موجود در ساختار دیواره رگها می تواند یک عامل زمینه‌ای در بروز این عارضه باشد.
2. تغییرات هورمونی، عامل اصلی واریس عنکبوتی بانوان
تغییرات هورمونی شایع ترین علت ایجاد وریدهای تار عنکبوتی است. این تغییرات در مقاطع مهم زندگی بانوان یعنی بارداری و یائسگی نقشی مهم در واریسی شدن رگهای پا دارد:
- بارداری: افزایش حجم خون و فشار رحم به رگهای لگنی باعث ایجاد فشار روی رگهای پا می شود.
- یائسگی: کاهش استروژن ممکن است به تضعیف دیواره رگها منجر شود.
- مصرف قرص های ضد بارداری یا هورمون درمانی: می تواند موجب گشاد شدن رگهای سطحی شود.
3. افزایش سن
با گذشت زمان، تغییراتی در ساختار و عملکرد رگهای خونی بدن اتفاق می‌افتد که زمینه را برای بروز رگهای عنکبوتی افزایش می دهد. اما ارتباط این تغییرات با واریس عنکبوتی چیست؟
در پاسخ این پرسش به سه مورد به نقل از موسسه ملی سلامت (NIH) اشاره می کنیم:
- کاهش خاصیت ارتجاعی دیواره رگها: رگهای خونی با افزایش سن، سفت تر و شکننده تر می شوند. این وضعیت باعث می شود رگها توانایی تحمل فشار خون را نداشته باشند و به مرور گشاد شوند.
- ضعف در عملکرد دریچه های وریدی: رگهای پا دریچه‌هایی یکطرفه دارند که از برگشت خون جلوگیری می کنند. با افزایش سن، دریچه‌های یکطرفه رگهای پا که از برگشت خون جلوگیری می کنند، ممکن است دچار نشت شده یا به خوبی بسته نشوند. این وضعیت باعث تجمع خون و گشاد شدن رگها می شود و در رگهای کوچک سطحی هم به شکل تلانژکتازی بروز پیدا می کند.
- کاهش جریان خون مویرگی: افزایش سن، سرعت جریان خون در مویرگها را کاهش می دهد. این کاهش جریان باعث انباشته شدن خون در رگهای سطحی و بروز واریس عنکبوتی می گردد.
4. سبک زندگی
سبک زندگی یکی از فاکتورهای خیلی مهم در ایجاد واریس پاهاست. این فاکتور به اشکال مختلفی در بروز عارضه مورد بحث تاثیرگذار است:
- ایستادن یا نشستن های طولانی مدت (باعث کاهش بازگشت وریدی و ایجاد فشار مزمن روی رگها می شود.)
- چاقی یا اضافه وزن (که بر روی وریدهای پا فشار اضافه وارد می کند.)
- کم تحرکی یا بی تحرکی (بازگشت خون وریدی به قلب را کاهش، فشار روی رگهای سطحی را افزایش داده و باعث گشاد شدن انها می شود.)
- تغذیه نادرست (مانند کمبود ویتامین سی، مس یا فلاونوئیدها که ساختار عروقی را تضعیف می کند.
- استعمال سیگار (جریان خون را کاهش و التهاب عروقی را افزایش می دهد؛ در بلند مدت با افزایش شکنندگی مویرگها خطر واریس عنکبوتی را افزایش می دهد.)
- مصرف الکل (عروق سطحی را گشاد می کند.)
- قرار گرفتن بیش از حد در معرض آفتاب (باعث گشاد شدن مویرگهای سطحی، آسیب به دیواره رگها و تحریک ساخت عروق جدید می شود.)
- پوشیدن البسه تنگ (افزایش فشار به رگها و اختلال در گردش خون) یا کفش پاشنه دار (اختلال در پمپاژ خون به سمت بالا)
علائم واریس عنکبوتی چیست؟
شایع ترین نشانه ایجاد وریدهای عنکبوتی ایجاد رگ های بنفش یا ابی در سطح پوست است. در گروهی افراد نشانه های دیگری هم گزارش شده است:
- تورم و التهاب، خارش و قرمزی
- درد، گرفتگی، سنگینی و ضربان شدید پا
- ایجاد زخم و خونریزی در محل رگها
فاکتورهای موثر در افزایش ریسک ابتلا به واریس عنکبوتی
چه عواملی ریسک ابتلا به رگهای تار عنکبوتی را افزایش می دهد؟ در پاسخ باید بیان کرد اگر در بین برخی از اعضای خانواده تان رگهای واریسی مشاهده شده، شما ریسک بیشتری برای ابتلا دارید. صرفنظر از این فاکتور، چند عامل کلیدی دیگر در افزایش ریسک ابتلا به این نوع واریس ذکر می شوند:
- ایستادن یا نشستن های طولانی مدت
- اضافه وزن
- تغییرات هورمونی
- سن بالا
خطرات و عوارض واریس عنکبوتی چیست؟
گرچه ایجاد رگهای تار عنکبوتی مشکلی جدی برای سلامت محسوب نمی شود و بیشتر جنبه زیبایی پوست را تحت تاثیر قرار می دهد، اما در شرایط شدت عارضه می تواند با عوارضی همراه باشد:
واریس عنکبوتی ممکن است:
- نشانه ای از (CVI) نارسایی مزمن وریدی باشد و باعث سلولیت شود.
- لخته شدن خون را افزایش دهد و باعث ایجاد ترومبوفلبیت شود.
- گاها ممکن است رگهای عنکبوتی در اثر ترکیدن خونریزی کنند.
روش های تشخیص رگهای تار عنکبوتی
واریس عنکبوتی چیست؟ در پاسخ این پرسش اشاره کردیم رگهای تار عنکبوتی در سطح پوست نمایان می شوند. با توجه به این موضوع، تشخیص واریس در مرحله اول با معاینه امکان پذیر است. البته گاهی پزشک معالج برای بررسی های دقیق تر روش های دیگری را پیشنهاد می کند؛ مانند سونوگرافی داپلر که جهت بررسی نارسایی وریدی عمقی، نشت دریچه ها و وجود ترومبوز استفاده می شود.
درمان واریس عنکبوتی
گرچه واریس عنکبوتی سلامت شما را تهدید نمی کند، اما بی تفاوت بودن می تواند این وضعیت را با گذشت زمان حادتر کند. پزشکان با توجه به شدت و توسعه ناحیه آسیب دیده روش های مختلفی برای درمان واریس پیشنهاد می کنند.
روش های پزشکی، بهترین روش درمان رگهای تار عنکبوتی
اگر به واریس عنکبوتی مبتلا شده اید، پزشک پس از معاینه فیزیکی، بررسی سوابق خانوادگی و آزمایشات درخواست شده، یکی از روش های زیر را برای درمان پیشنهاد می کند:
اسکلروتراپی
اسکلروتراپی روش بدون جراحی و کم تهاجمی شامل تزریق محلولی خاص به وریدهای عنکبوتی با هدف بسته شدن آنهاست . درمان واریس با اسکلروتراپی بازدهی بالایی دارد و دسترسی به نتایج مطلوب آن سریع است.
درمان رگهای عنکبوتی با لیزر
این روش کم تهاجمی شامل استفاده از اشعه لیزر برای تخریب رگهای آسیب دیده است. در درمان واریس با لیزر به واسطه گرمای ساطع شده از اشعه لیزر رگهای واریسی بسته می شوند. در لیزر درمانی نیز مانند اسکلروتراپی ظرف مدت کوتاهی می توان نتایج مطلوب را مشاهده کرد.
عمل جراحی
در شرایطی که رگهای واریسی به روش های فوق یا مصرف داروهایی مانند قرص یا پماد برای رگ های عنکبوتی صورت یا پا درمان نشوند، عمل جراحی بهترین گزینه است. در این روش به دو صورت “فلبکتومی” و یا “استریپینگ جراحی” وریدهای آسیب دیده و واریسی خارج می شوند.
جوراب واریس
جوراب واریس یک ابزار پزشکی است که با اعمال فشار بر روی پاها گردش خون را بهبود و علائمی چون تورم و التهاب رگهای آسیب دیده و ریسک لخته شدن خون را کاهش می دهد.
روش های سنتی و خانگی درمان رگهای تار عنکبوتی
متدهای پزشکی تنها راهکار درمان رگهای تار عنکبوتی نیستند. حال این سوال مطرح است که سایر روش های درمان واریس عنکبوتی چیست؟ در پاسخ باید به روش های خانگی و سنتی اشاره می کنیم:
- کنترل وزن با رعایت رژیم غذایی سالم
- ماساژ رگهای آسیب دیده با روغن های گیاهی
- بالا نگه داشتن پاها
- حمام اب سرد
- رژیم غذایی تقویت کننده دیواره عروق
روش های خانگی نمی توانند رگهای آسیب دیده را حذف کنند و تنها از پیشرفت عارضه جلوگیری می کنند.
پیشگیری از بروز رگهای تار عنکبوتی با چند توصیه پزشکی
متخصصان داشتن سبک زندگی سالم را به عنوان مهم ترین فاکتور پیشگیری کننده از بروز رگهای تار عنکبوتی معرفی می کنند. اگر سابقه ژنتیکی برای ابتلا به این عارضه دارید، رعایت این نکات را حتما مدنظر قرار دهید:
- اجتناب از ایستادن یا نشستن های طولانی
- عدم استفاده از البسه تنگ
- کاهش وزن
- مصرف فیبر زیاد و نمک کم
- ورزش منظم (دویدن، دوچرخه سواری و پیاده روی)
- استفاده از ضد آفتاب
در پایان، واریس عنکبوتی چیست؟
بیماری واریس عنکبوتی چیست؟ واریس عنکبوتی رگهای خونی کوچک، گشاد و سطحی به رنگ قرمز، آبی یا بنفش روی نواحی مختلف پا یا صورت است. این رگها به دلایلی چون ژنتیک، افزایش سن، تغییرات هورمونی و سبک زندگی ناسالم (چاقی، ، مصرف الکل و سیگار، تغذیه نادرست) ایجاد می شوند و با علائمی مانند درد، گرفتگی، تورم، التهاب و گاها زخم و خونریزی همراه هستند.
گرچه ایجاد رگهای تار عنکبوتی تهدید جدی برای سلامت بیمار نیست، اما در شرایط شدت عارضه عوارضی چون نارسایی مزمن وریدی و لخته شدن خون را در پی دارد. برای پیشگیری از این عوارض روشهایی چون لیزر، اسکلروتراپی و جوراب واریس برای درمان موثر هستند.
اگر سابقه خانوادگی ابتلا به این عارضه را دارید، با رعایت نکاتی مانند کنترل وزن، ورزش، رژیم غذایی، ورزش منظم، اجتناب از ایستادن یا نشستن های طولانی و پوشیدن البسه تنگ می توانید ریسک ابتلا را کاهش دهید. اگر مبتلا به این عارضه هستید، دکتر رضا طاهری بهترین روش درمان را به شما پیشنهاد می کند.
سوالات متداول واریس عنکبوتی پا
آیا واریس عنکبوتی می تواند نشانه‌ای از مشکلات جدی تر باشد؟
بله. گرچه این واریس اغلب به عنوان یک مسئله زیبایی در نظر گرفته می شود، اما در برخی موارد می تواند نشان دهنده مشکلات عمیق تر از جمله لخته شدن خون و نارسایی مزمن وریدی باشد.
آیا واریس عنکبوتی بارداری فقط در پا ظاهر می شود؟
خیر. گرچه تغییرات هورمونی بارداری بیشتر منجر به ظاهر شدن رگهای عنکبوتی در پاها می شود، اما چهره، به ویژه گونه ها، بینی و اطراف چشم ها نیز می توانند تحت تأثیر قرار گیرند.
