تفاوت آمبولی و ترومبوز [علائم و روش های تشخیص]

ترومبوز و آمبولی شباهت های زیادی با هم داشته و هر دو بر جریان خون از طریق رگ های خونی اثر می گذارند؛ اما در مورد تفاوت آمبولی و ترومبوز باید گفت ترومبوز زمانی اتفاق می افتد که یک لخته خون یا ترومبوس در رگ خونی تشکیل می شود. در طرف دیگر علت بروز آمبولی یک لخته خون، چربی، حباب هوا یا مواردی است که از طریق رگ های خونی حرکت کرده و خطر بروز عارضه ای جدی در بخش دیگری از بدن را به همراه دارد. هر دو اینها می توانند جریان خون را مسدود کرده و خطر حمله قلبی یا سکته مغزی را افزایش دهند. ترومبوز و آمبولی می تواند به سرعت رشد کرده و مشکلات زیادی را به وجود آورند، در این صورت لازم است در سریعترین زمان ممکن موضوع را با بهترین متخصص واریس در مشهد و یا سایر شهرها در میان بگذارید تا با تخصص خود بتواند علت این مشکل را شناسایی کند.

تفاوت ترومبوز و آمبولی

ترومبوز	آمبولی	ترومبوس	آمبول
یک ترومبوس ایجاد شده و جریان خون را کاهش می دهد	لخته خون یا ماده خارجی در رگ گیر کرده و جریان خون را کاهش می دهد	لخته خونی	یک ماده خارجی که در رگ ها حرکت می کند

به زبان ساده، ترومبوز ( Thrombosis) به زمانی که لخته خون در رگ های خونی رشد پیدا کند گفته می شود که می تواند جریان خون را نیز کاهش دهد. آمبولی (Embolism) به هر ماده خارجی که در داخل بدن و در حین حرکت گیر کرده و جریان خون را به شدت مسدود نماید شناخته می گردد. مواد تشکیل دهنده یک آمبول می تواند شامل هوا، چربی، لخته خون و هر ماده خارجی دیگری باشد.

تفاوت علائم آمبولی و ترومبوز

یکی از راه هایی که بر اساس آن می توان تفاوت آمبولی و ترومبوز را با هم مقایسه کرد، علائم بروز آنها هستند. این احتمال وجود دارد که این عارضه ها رگ های خونی را به میزان مشخصی مسدود نکنند که در این صورت هیچ علائمی هم از خود نشان نمی دهند. به طور مثال حدود 50 درصد از ترومبوزهای وریدی عمیق (DVT) به هیچ وجه نشانه ای از این بیماری ندارند؛ با این حال انسدادی که به طور وسیع اتفاق می افتد، می تواند بافت های سالم خون و اکسیژن را درگیر کرده و باعث التهاب و در نهایت مرگ بافت شود.

علائم شایع ترومبوز

• احساس درد یا تورم در محل لخته خون
• گرم شدن و قرمزی محل لخته خون
• احساس درد در پاها و بازوها
• تغییر رنگ پوست به بنفش یا آبی
• ایجاد آبسه بر روی پوست
• سوزش در محل ترومبوز
• احساس خستگی یا ضعف در محل ترومبوز

علائم شایع آمبولی

• فلج یا ضعف ناحیه ای از بدن
• سرگیجه و کاهش تمرکز و آگاهی
• سرفه و سخت نفس کشیدن
• احساس درد شدید و ناگهانی در سر یا قفسه سینه

روش های تشخیص آمبولی و ترومبوز

هر فردی ممکن است در زندگی خود دچار آمبولی و ترومبوز به صورت خفیف یا جدی باشد که در این شرایط باید جهت تشخیص آنها سریعا خود را به پزشک معرفی کند تا عوامل خطرناک لخته شدن خون، مشکلات قلبی عروقی و یا درمان واریس با بیمه تامین اجتماعی سریعا بررسی و درمان شود. همچنین هیچ آزمایش خاصی برای تشخیص آمبولی و ترومبوز وجود ندارد! با این حال سونوگرافی یا استفاده از امواج صوتی برای ایجاد تصاویر از خون می تواند به تشخیص این دو عارضه کمک کند. آزمایشات دیگری که برای کمک به تشخیص آمبولی و ترومبوز استفاده می شود عبارتند از:

• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
• توموگرافی کامپیوتری (CT)
• آزمایش خون
• آزمایشات عملکرد قلب و ریه

خطرات و عوارض احتمالی ترومبوز و آمبولی

ترومبوز و آمبولی خطراتی به همراه دارند که با مدیریت و کنترل عوامل خطر به همراه دریافت مشاوره های پزشکی، می توان از بروز این خطرات پیش گیری نمود. در ادامه عوامل خطر ترومبوز و آمبولی را با هم بررسی خواهیم کرد.

1. آسیب دیدن رگ ها

رگ های عمیقی که به صورت جدی آسیب می بینند، می توانند باعث تشکیل لخته خون شوند. به طور مثال فردی که در تصادف رانندگی آسیب دیده، می تواند در معرض خطر بیشتری برای ترومبوز قرار داشته باشد.

2. بی تحرکی و نشستن طولانی مدت

افرادی که بی تحرک هستند و به مدت طولانی می نشینند، احتمال بیشتری دارد تا به ترومبوز و آمبولی دچار شوند. احتمال بروز این شرایط برای فردی که پس از عمل جراحی نیاز به استراحت دارد بیشتر است.

3. داشتن سابقه خانوادگی

در صورتی که فردی در تشکیل لخته خون یا انسداد عروق سابقه خانوادگی داشته باشد، احتمال بروز این عارضه ها در او بیشتر خواهد شد.

4. سبک زندگی ناسالم

افرادی که به دلیل سبک زندگی ناسالم، دچار اضافه وزن و چاقی هستند، سیگار می کشند و فشار خون بالایی دارند، با بالا رفتن سن احتمال لخته شدن خون در آنها بیشتر خواهد بود.

5. بیماری های خاص

معمولا افرادی که به بیماری های خاص مانند سرطان، بیماری های قلبی، کلیوی یا ریوی دچار هستند، احتمال بیشتری دارد که به آمبولی یا ترومبوز دچار شوند.

6. بارداری

عارضه خطرناکی به نام آمبولی آمنیوتیک در زمان بارداری ممکن است زنان باردار را دچار مشکل کرده و آنان را در معرض خطر تشکیل لخته خون قرار دهد.

راهکارهای پیشگیری از ترومبوز و آمبولی

شناخت عواملی که می تواند باعث آمبولی و ترومبوز شوند، اولین قدم در جهت پیشگیری از این بیماری هاست. در واقع شما می توانید با انجام دادن مجموعه فعالیت ها و اقدامات به خصوص، ریسک ابتلا به این بیماری ها را کاهش دهید.

پیشگیری از آمبولی

1. فعالیت منظم : با تحرک و انجام فعالیت های بدنی به طور منظم به گردش جریان خود کمک کرده و خطر تشکیل لخته را کاهش خواهید داد. از نشستن های طولانی خودداری کنید و سعی کنید هر چند ساعت یک بار تحرک لازم را داشته باشید.
2. نوشیدن آب : با نوشیدن آب کافی می توانید از غلیظ شدن خون جلوگیری کرده و خود را همیشه هیدراته نگه دارید.
3. کاهش وزن : با کنترل وزن خود در محدوده نرمال می توانید فشار بر وریدها را گاهش داده و خطر ترومبوز و آمبولی را کاهش دهید.
4. مصرف دارو : در صورتی که سابقه عمل جراحی دارید یا وضعیت پزشکی شما شرایط خاصی دارد، حتما پزشک خود را در این رابطه در جریان قرار بگذارید تا از تجویز داروهای ضدانعقاد خون خودداری کند.
5. ترک سیگار : مصرف دخانیات و کشیدن سیگار می تواند منجر به آسیب دیواره رگ های خونی شود و خطر بروز آمبولی و ترومبوز را افزایش دهد.
6. مراقبت های پزشکی : به صورت مدام تحت نظر پزشک خود باشید و با انجام معاینات لازم به صورت دوره ای و منظم از ابتلا به آمبولی و ترومبوز پیشگیری کنید.
7. آموزش و آگاهی : آگاهی از علائم و نشانه های آمبولی می تواند به شما در مواقع نیاز کمک کند.

پیشگیری از ترومبوز

رعایت سبک زندگی سالم، یکی از بهترین راه های پیشگیری از ترومبوز است چرا که باعث کاهش خطر به ابتلا به بیماری های قلبی عروقی و سرطان می گردد. فعالیت بدنی منظم، ورزش کردن و عدم مصرف دخانیات می تواند شما را از ابتلا به ترومبوز در امان نگاه دارد.

روش های درمان آمبولی

برای درمان آمبولی ریه مزمن، معمولا از داروهای ضد انعقاد خون (رقیق کننده خون) استفاده می شود که بنا به شدت لخته خون و تاثیر آن بر دیگر اندام های بدن مانند قلب، پزشک ممکن است بیمار را تحت درمان ترومبولیتیک، عمل جراحی و دیگر روش های مداخله ای قرار داده تا جریان خون در شریان های ریوی بهبود پیدا کند. استفاده از داروهای رقیق کننده خون یا جوراب های فشرده کننده، توانایی لخته شدن خون در رگ ها را کاهش می دهند. همچنین این احتمال وجود دارد تا پزشک با تزریق هپارین به صورت داخل وریدی، از لخته شدن خون در بدن نیز جلوگیری نماید.

نحوه درمان ترومبوز

درمان ترومبوز نیز بر اساس شدت این بیماری و بر اساس علائم آن انجام می شود. در بعضی ازموارد، علائم ترومبوز بسیار شدید است و در صورتی که لخته خون به سرعت رفع نشود، ممکن است بیمار دچار حمله قلبی، سکته مغزی، آمبولی ریه و یا انسداد شریان های دست و پا شود. استفاده از داروهایی فیبرینولیتیک یا ترومبولیتیک و همچنین برداشتن مستقیم لخته خون با روش های آنژیوگرافی یا عمل جراحی، از سریعترین روش های درمان ترومبوز هستند. در مواردی که شدت بیماری زیاد نیست و فرصت کافی برای درمان آن وجود دارد، پزشکان از روش های غیر تهاجمی تر مانند استفاده از داروهای ضد پلاکت یا رقیق کننده خون استفاده می کنند.

رایج ترین انواع آمبولی و ترومبوز

ایجاد لخته خون برای بسیاری از افراد اتفاق می افتد و انواع ترومبوز و آمبولی از دلایل شایع آن هستند که عوارض تهدید کننده ای برای هر فرد می تواند ایجاد می کند. یکی از راه هایی که پزشکان متوجه تفاوت آمبولی و ترومبوز می شوند، بر اساس محلی است که اتفاق می افتد. به عنوان مثال یکی از رایج ترین انواع آمبولی و ترومبوز، آمبولی ریوی بوده و زمانی اتفاق می افتد که یک آمبول به رگهای ریه رسیده و جریان خون را مختل کند. در این صورت می تواند منجر به سکته مغزی یا حمله قلبی در فرد شود. در ادامه رایج ترین انواع آمبولی و ترومبوز را با هم مرور خواهیم کرد.

ترومبوز وریدی

رگهای خونی مسئول گردش خون برای بازگشت به قلب هستند. زمانی که یک لخته یا آمبول باعث مسدود شدن یک رگ بزرگ یا عمیق شوند، تجمع خون در پشت این انسداد باعث التهاب می گردد. انسدادهایی که در رگ های کوچک یا سطحی رخ می دهند، معمولا عوارض خاصی ندارند. این مساله می تواند در هر جایی از بدن اتفاق بیوفتد، اما در بیشتر موارد منجر به بروز ترومبوز وریدی در پایین پاها می شود. از علائم ترومبوز وریدی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• درد و حساسیت
• قرمزی یا تغییر رنگ
• تورم (اغلب در اطراف مچ پا، زانو یا پاها)
• منطقه آسیب دیده به لمس کردن و دست زدن حساس است.

آمبولی ریوی

آمبولی ریه (به انگلیسی Pulmonary embolism)، زمانی اتفاق می افتد که یک تکه لخته خون حرکت کرده و از طریق جریان خون وارد ریه ها شود. این مساله باعث قرار گرفتن لخته در رگ خونی می شود که معمولاً با ترومبوز وریدی عمیق (DVT) همراه است. آمبولی ریوی می تواند بسیار خطرناک بوده و با سرعت زیاد توسعه پیدا کند. در 25 درصد از آمبولی های ریه مرگ ناگهانی اولین علامت می باشد. علائم آمبولی ریوی عبارتند از:

• تنفس مشکل
• تنفس سریع
• سرگیجه و سرسختی
• ضربان قلب سریع
• درد قفسه سینه که هنگام تنفس بدتر می شود.
• سرفه کردن خون
• در حال عبور

ترومبوز شریانی

ترومبوز شریانی اغلب با آترواسکلروز (ضخیم‌شدن و سفتی دیوارهٔ سرخ‌ رگها) همراه بوده که این موضوع باعث افزایش فشار در رگ های خونی می گردد. در صورتی که این فشار به اندازه کافی شدید باشد، می تواند باعث ناپایداری و پارگی رگ خونی شود. در برخی موارد این موضوع منجر به ایجاد یک لخته بزرگ و یک بیماری تهدید کننده مانند یک حمله قلبی یا سکته مغزی می شود. از علائم ترومبوز شریانی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تعریق
• حالت تهوع
• تنگی یا از دست دادن نفس
• کاهش ناگهانی قدرت عضلات
• متمایل شدن صورت به یک طرف
• درد قفسه سینه بدون بهبود حتی با استراحت و مصرف دارو
• اندام یا ناحیه ای بسیار دردناک و کم رنگ تر از حد طبیعی پوست

آیا علت بروز آمبولی و ترومبوز می تواند ارثی باشد؟

بسیاری از افراد با مشاهده نشانه های آمبولی یا ترومبوز در بدن خود دچار نگرانی هایی می شوند. وریدهای واریسی می توانند با تجمع و یا آهسته کردن جریان خون باعث ابتلای فرد به بیماری DVT یا ترومبوزهای وریدی عمیق شود که در صورتی که به ریه ها راه پیدا کند می تواند باعث آمبولی ریه شود. معمولا بروز واریس در پاها اولین علامتی خواهد بود که با خود فکر کنید آیا واریس ارثی است یا خیر. این موضوع می تواند زمینه های ژنتیکی داشته باشد و در واقع یکی از بیماری های وریدی بوده که در آن رگ های بدن پیچ و تاب خورده یا گشاد می شوند. مطالعات نشان داده اند که احتمال واریس در افرادی که یکی از والدین آنها بیمار بوده، ۴۰ درصد و برای کسانی که پدر و مادر هردو مبتلا هستند، ۹۰ درصد می باشد.

تفاوت آمبولی و ترومبوز با ترومبوآمبولی

ترومبوآمبولی لخته ای است که در خون حرکت کرده و موجب مسدود شدن یک رگ می گردد. در صورتی که این لخته خون در ورید عمقی ایجاد گردد، ترومبوز ورید عمقی گفته می شود و در صورتی که آزاد شده و به سوی ریه ها حرکت کند، به آمبولی ریه شناخته می گردد. ایجاد این عارضه به طور خاص ناشی از آمبولی لخته خون بوده که منجر به انسداد رگ ها و کاهش جریان خون می گردد.

فرق آمبولی و ترومبوز در مقابل آنوریسم

آنوریسم زمانی به وقوع می پیوندد که دیواره شریان ها ضعیف شده و باعث خونریزی یا پیچ خوردن آنها شود. همه آنوریسم ها علائمی ندارند، حتی ممکن است نیاز به درمان هم نداشته باشند؛ اما در صورتی که خونریزی در شریان های اصلی یا مغز اتفاق بیوفتد، می تواند منجر به مرگ شود. اصلی ترین تفاوت آمبولی و ترومبوز با آنوریسم در این است که دو مورد اولی می توانند باعث انسداد شوند؛ در حالی که آنوریسم تنها می تواند با آسیب شریان ها مرتبط باشد.

 

نتیجه گیری؛ تفاوت آمبولی و ترومبوز در چیست؟

ترومبوس یک لخته خون است و ترومبوز تشکیل لخته ای که باعث کاهش جریان خون می گردد. در مقابل آمبول به هر ماده خارجی گفته می شود که با جریان خون به حرکت می افتد و در جایی رگ های خونی را به شدت مسدود می کند که این عارضه آمبولی محسوب می گردد. برای این که تفاوت آمبولی و ترومبوز را بدانید باید از روش های تشخیص آنها نیز اطلاع داشته باشید چرا که هر شخصی نمی تواند بر اساس علائم خود آنها را از هم تشخیص دهد. از علائم ترومبوز و آمبولی می توان به احساس درد و تورم، تغییر رنگ پوست، فلج شدن، سرگیجه و تنفس سخت اشاره نمود. ترومبوز و آمبولی خطراتی به همراه دارند که با کنترل آنها و دریافت مشاوره های پزشکی قابل مدیریت هستند.

تیم کلینیک تخصصی واریس دکتر طاهری ضمن همکاری با بهترین متخصصین، استفاده از دانش بروز و تجهیزات درمانی پیشرفته مانند لیزر واریس، به یکی از بهترین کلینیک های واریس در مشهد تبدیل شده و آماده خدمت رسانی به همه هموطنان عزیز در خصوص درمان انواع واریس پا، واریس عنکبوتی، واریس صورت و بینی، واریس طنابی و… با بهترین روش های روز دنیا است.

سوالات متداول مرتبط با فرق آمبولی و ترومبوز

فرق آمبولی و ترومبوز در چیست؟

ترومبوز زمانی اتفاق می‌افتد که یک لخته خون (ترومبوس) در رگ خونی تشکیل شود و جریان خون را کاهش دهد. در مقابل، آمبولی زمانی رخ می‌دهد که یک ماده خارجی مانند لخته خون، چربی یا هوا در رگ‌های خونی حرکت کرده و در نقطه‌ای گیر کند و جریان خون را مسدود کند.

آیا علائم آمبولی و ترومبوز متفاوت هستند؟

بله، علائم این دو ممکن است متفاوت باشند. ترومبوز باعث درد، تورم و تغییر رنگ پوست در ناحیه آسیب‌دیده شود. در مقابل، آمبولی ریوی می‌تواند علائمی مانند تنگی نفس، درد قفسه سینه و سرفه همراه با خون داشته باشد.

آیا آمبولی و ترومبوز خطرناک هستند؟

بله، هر دو می‌توانند عوارض جدی و حتی مرگبار داشته باشند. آمبولی ریه و ترومبوز شریانی از جمله مواردی هستند که می‌توانند به حمله قلبی یا سکته مغزی منجر شوند.

چگونه می‌توان تفاوت ترومبوز و آمبولی را تشخیص داد؟

برای تشخیص این عارضه‌ها از آزمایش‌هایی مانند سونوگرافی داپلر، تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)، سی‌تی‌اسکن (CT) و آزمایش خون استفاده می‌شود.

آیا امکان پیشگیری از ترومبوز و آمبولی وجود دارد؟

بله، با داشتن سبک زندگی سالم، فعالیت بدنی منظم، هیدراته ماندن، پرهیز از بی‌تحرکی طولانی‌مدت و در برخی موارد مصرف داروهای رقیق‌کننده خون، می‌توان خطر این عارضه‌ها را کاهش داد.