جراحی یک گزینه درمانی نسبتا تهاجمی برای بیماران مبتلا به واریس است که درد، گزگز مداوم، زخم در محل واریس و لخته خون دارند. یکی از نگرانی ها و سوالات اغلب بیماران درباره روش های مراقبت بعد از عمل واریس پا است. رعایت بهداشت محل جراحی، تعویض پانسمان، استفاده از جوراب واریس، مدیریت تحرک و تغذیه جزو روش های پیشگیری از عوارض جراحی واریس هستند. از طرفی برخی از فعالیت ها که منجر به افزایش تورم و فشار به پا می شوند، پس از این عمل ممنوعیت دارند.
مراقبت های بعد از عمل واریس پا
بهبود بیماران تحت جراحی واریس برای هر پا، حدود ۱ تا ۲ هفته زمان می برد و اگر هر دو پا عمل شده باشد، این زمان بیشتر می شود. از بلافاصله پس از جراحی تا گذشت این مدت، نیاز به مراقبت های خاص بهداشتی و غذایی وجود دارد.
1. پانسمان پا پس از عمل واریس
پانسمان یا گاز استریل باید از ۲۴ تا ۴۸ ساعت روی محل جراحی باقی بماند. شاید تا ۴۸ ساعت همچنان خونابه روی پانسمان دیده شود؛ اما اگر خونریزی تا دو روز ادامه داشت، حتما پزشک معالج باید در جریان قرار بگیرد. بعد از برداشتن پانسمان پماد آنتی بیوتیک تجویزی روی زخم استفاده می شود . در صورت نیاز می توان روی موضع چسب زخم زد.
2. رعایت بهداشت محل عمل
دوش گرفتن یا شستن پاها ۲۴ تا ۴۸ ساعت بعد از جراحی عموما بلامانع است. شستشو نباید با آب داغ باشد و غوطه ور کردن محل جراحی در آب نیز مجاز نیست. می توان جوراب واریس را هنگام حمام از پا خارج کرد. شستشو باید با کمک صابون ملایم و آب ولرم انجام بگیرد. خشک کردن پاها باید با آرام گذاشتن و برداشتن حوله روی پاها باشد و نباید حوله را روی پا کشید.
3. استفاده از جوراب واریس بعد از جراحی
پوشیدن جوراب واریس اصلی ترین بخش مراقبت بعد از عمل واریس پا محسوب می شود. این پوشش مخصوص کل ساق پا را می پوشاند تا با ایجاد فشار ملایم به عضلات، جریان خون و بازگشت آن به قلب و ریه را تسهیل کند. جوراب های واریس، تورم و درد بعد از عمل و احتمال ایجاد لخته را کاهش می دهند. بنابراین این پوشش از ۳ روز تا یک هفته بعد از عمل جز در هنگام حمام کردن و در زمان خواب، به تشخیص پزشک، نباید از پا خارج شوند.
4. بالا بردن پاها
یکی از نکات مراقبت بعد از عمل واریس پا با روش های کمتر تهاجمی، بالا بردن پا به مدت ۱۰ دقیقه در روز، طی چند هفته اول است. توصیه می شود بعد از عمل فلبکتومی، پاها هنگام خواب روی بالش قرار بگیرند تا از تجمع خون در ساق پاها جلوگیری شود.
5. کمپرس سرد بعد از جراحی واریس
بعد از اسکلروتراپی واریس استفاده از کمپرس سرد یا کمپرس یخ در ناحیه می تواند درد را تسکین دهد و به کاهش تورم کمک کند. سرما باعث انقباض عروق خونی می شود و درنتیجه التهاب و ناراحتی را کاهش می دهد. کیسه یخ را باید در یک پارچه یا حوله پیچید تا تماس مستقیم با پوست نداشته باشد. برای جلوگیری از آسیب به بافت و پوست، کمپرس یخ باید یک دقیقه روی موضع قرار بگیرد و ۲ دقیقه از روی آن برداشته شود. تا ده دقیقه و دو بار در روز می توان کمپرس سرد را در اطراف موضع انجام داد. قبل از این کار، حتما با پزشک خود مشورت کنید چرا که استفاده از کمپرس سرد برای مراقبت بعد از عمل واریس پا به نوع جراحی و شرایط بیمار بستگی دارد.
6. تغذیه بعد از عمل واریس پا
رژیم غذایی متعادل نقش مهمی در تقویت بدن پس از عمل دارند. از آن جایی که یبوست باعث فشار بر روی پا و تشدید درد و تورم می شود، رژیم غذایی غنی از فیبر ضرورت دارد. خوردن غذای شور که باعث احتباس آب و تورم می شود و غذاهای چرب که باعث کندی گردش خون هستند، باید کاهش یابد. همچنین مصرف میوه و سبزیجات تازه که حاوی ویتامین C و فلاونوئیدها هستند برای کلاژن سازی و خاصیت ضد التهابی آن ها، مفید است.
7. نوشیدن آب کافی
هیدارته ماندن بدن با نوشیدن میزان ۸ تا ۱۰ لیوان آب طی روز از ایجاد لخته خونی و غلظت خون جلوگیری می کند. مصرف چای، نوشیدنی های حاوی کافئین، نوشیدنی های قندی، گازدار و الکلی توصیه نمی شود. مایعات الکلی و گازدار کندی گردش خون در بدن را به وجود می آورند و بهبودی را کند می کنند. چای و قهوه نیز باعث از دست رفتن آب بدن می شوند. بنابراین تامین مایعات مورد نیاز بدن در مراقبت های بعد از عمل واریس پا بهتر است از طریق نوشیدن آب معمولی صورت بگیرد.
8. پیاده روی بعد از جراحی واریس پا
هرچند استراحت بعد از هر عمل ضروری است، اما ۱۰ تا ۲۰ دقیقه پیاده روی دو بار در روز، بخش مهمی از روند ترمیم و پیشگیری از عوارضی مانند لخته خون محسوب می شود. راه رفتن آرام و پیوسته جریان خون را بهبود می بخشد که به درمان سریعتر بیمار کمک می کند. با راه رفتن، عضلات ساق پا منقبض می شوند و از این طریق، خون از ساق پاها به سمت قلب و ریه باز می گردد. در نتیجه فشار از روی دریچه های سیاهرگی برداشته می شود. اینکه چند روز بعد از عمل می توان پیاده روی را آغاز کرد به نوع جراحی و وضعیت بیمار بستگی دارد.
9. استفاده از مسکن
مدیریت درد پس از جراحی برای آسودگی و آرامش بیمار اهمیت زیادی دارد. در صورتی که درد قابل تحمل نباشد، می توان ۴۸ ساعت پس از عمل، از مسکن های بدون نسخه مانند ایبوپروفن و استامینوفن هر ۶ تا ۸ ساعت یک بار استفاده کرد. این داروها برای کنترل دردهای خفیف تا متوسط مناسب هستند. برای تسکین دردهای شدیدتر، باید از جراح برای مصرف مسکن قوی تر مشورت گرفت.
10. ویزیت پزشک معالج
فالو آپ و انجام اسکن های تکمیلی ، بعد از جراحی با لیزر یا رادیو فرکانسی بعد از ۲۴ تا ۷۲ ساعت بعد از عمل توصیه می شود تا میزان موفقیت درمان مورد بررسی قرار بگیرد. گاهی برای برطرف شدن کامل برخی از وریدها، نیاز به درمان های تکمیلی و متعدد است که بعد از یک ماه باید توسط جراح ارزیابی شود. در صورت مشاهده موارد زیر، باید سریعا با پزشک مشورت کرد:
- درد شدید
- تورم زیاد
- احساس گره های سفت و حساس به لمس در نواحی
- ادامه خونریزی تا ۲ روز
- قرمزی و التهاب ناحیه عمل و احساس گرما در ساق پا (نشانه های عفونت)
موارد ممنوعه بعد از جراحی واریس پا
به منظور مراقبت بعد از عمل واریس پا و برای اطمینان از بهبودی، باید از فعالیت های خاصی اجتناب کرد:
- رانندگی: بلافاصله بعد از عمل نباید رانندگی کرد، خصوصا اگر هر دو پا جراحی شده اند.
- استفاده از برخی داروها: مصرف آسپرین پس از اسکلروتراپی واریس و داروهای ضدالتهابی مانند ایبوپروفن تا ۴۸ بعد از عمل ممنوعیت دارد.
- موزدایی: تا زمان استفاده از جوراب واریس، اپیلاسیون و لیزر موی زائد روی نواحی تحت جراحی و اطراف آن انجام نگیرد.
- نشستن یا ایستادن: به دلیل تجمع خون در ساق پا، نشستن و ایستادن به مدت طولانی مدت غیر مجاز است.
- دوری از تابش مستقیم نور خورشید: برای بهبودی بهتر و سریع تر ناحیه تحت درمان، تا ۳ هفته بعد از عمل باید از قرارگیری در معرض تابش مستقیم نور خورشید پرهیز کرد.
- غوطه ور کردن پا در آب: استخر، شنا و استفاده از وان، سونا و جکوزی تا بهبودی کامل زخم ها و در جراحی های ساده تر، در هفته اول ممنوعیت دارند.
- فعالیت شدید: باید از فعالیت بدنی شدید و بلند کردن اجسام سنگین پرهیز شود.
- سفر با هواپیما: برای مسافت های کمتر از ۴ ساعت تا دو هفته بعد از عمل و برای بیش از ۴ ساعت، تا ۴ هفته پس از آن مجاز نیست.
در آخر؛ مراقبت بعد از عمل واریس پا
بیماران بین ۲ روز تا ۱ هفته پس از عمل واریس پا بسته به وضعیت خود، می توانند فعالیت عادی و کار روزانه خود را از سر بگیرند. اما در این مدت مراقبت بعد از عمل واریس پا مثل پوشیدن جوراب واریس، پانسمان محل، پیاده روی ملایم روزانه، نوشیدن آب کافی و مصرف فیبر ضرورت دارد. برای پیشگیری از بروز عوارضی مانند لخته خون و تسریع در بهبودی پاها، انجام فعالیت و ورزش شدید، ایستادن زیاد، جابجا کردن اجسام سنگین و شنا کردن ممنوع است. انتخاب درست کلینیک تخصصی واریس در روند جراحی و بهبود بیمار امر مهمی است که حتما به آن توجه ویژه داشته باشید.
سوالات متداول
تا چند روز بعد از عمل واریس پا باید جوراب آمبولی پوشید؟
بعد از عمل تا یک هفته لازم است جوراب واریس همیشه به جز زمان حمام و خواب کامل ساق پا را بپوشاند.
آیا می توان بعد از جراحی واریس راه رفت؟
بله، پیاده روی بعد از جراحی واریس پا نه تنها ممنوعیت ندارد، بلکه برای بهبودی سریع تر و جلوگیری از ایجاد لخته بسیار مفید است.
برای بهبود گره های سفت در محل تحت درمان چه باید کرد؟
وجود این گره ها به دلیل حبس خون و کاملا طبیعی است. با کمپرس آب گرم و ماساژ ملایم می توان درد و ناراحتی ناشی از این مشکل را کاهش داد. نکته مهم اینکه اندازه بخش های سفت شده پا کاهش پیدا کنند.
